موقعیت جغرافیایی و زیست محیطی شهرستان سرباز:
شهرستان سرباز به مرکزیت شهرسرباز در جنوب شرقی استان سیستان وبلوچستان واقع است. این شهرستان از شمال به شهرستان مهرستان وایرانشهر ، از طرف شرق به بخش آشار و از طرف جنوب به شهرستان راسک واز غرب به شهرستان قصرقند محدود می گردد. که دارای 5404کیلومتر مربع وسعت تراکم جمعیت 13 نفر در کیلومتر می باشد. این شهرستان ازیک شهر سرباز و دارای چهار بخش مرکزی ،کیشکور ،مینان ونسکند ،8 دهستان و444 پارچه آبادیتشکیل شده و بیش از91000نفر جمعیت را در خود جای داده است که 2020نفر ساکن در نقاط شهری و 88980 نفر در نقاط روستایی زندگی می کنند و فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان 429 کیلومتر و فاصله آن تا پایتخت 1621 کیلومتر میباشد..
شهرستان سرباز یکی ازقدیمیترین مناطق بزرگ بلوچستان ومقرتمدنهای بزرگی درادوار مختلف بوده است .تنوع آب وهوایی درمنطقه باعث شده میوه های متنوع مانند خرما ،خربزه درختی، موز،کنار، انبه ،چیکو، گوواوا و انواع مرکبات از قبیل لیمو، پرتقال، نارنگی وغیره کاشت شود .سرباز به دلیل سرسبز بودن و وجود دره و رودخانه پرآب به طول 313کیلومتر، زیستگاه انواع ماهیها است.
محصولات کشاورزی شهرستان سرباز:
وجود آب وهوای گرم ومرطوب باعث رونق کشاورزی درتمام فصول سال وتولیدمحصولات خاص مناطق قاره ای و تولید محصولات مهمی چون انبه ،خربزه درختی (پپیا)،چیکو،زیتون محلی ، خرما وانواع مرکبات شده است.
از نظر آب و هوایی دارای آب و هوای گرم و مرطوب بوده و در زمستان دمای هوای این شهرستان به ندرت به صفر درجه میرسد. این شهرستان از شهرستانهای عمقی است سطح زیر کشت محصولات زراعی 2256هکتار و سطح زیر کشت محصولات دائمی (باغی) ان 6/1500هکتار بوده که محصولات عمده زراعی آن عبارتند از گندم ، باقلا، پیاز، بادمجان، یونجه و شبدر صیفی جات و پرورش این محصولات منحصر به فرد و صنایع تبدیلی و تکمیلی آنها قابلیت سرمایه گذاری فراوانی دارد
عمده ترین گونه درختى این منطقه آکاسیا است که پتانسیل جنگل شدن را به دلیل کمبود بارندگى و خاک نامناسب، ندارد. این منطقه تنها منطقه اى از ایران است که در آن نخل، بومى آنجاست و مى توان در آن موز و سایر گیاهان گرمسیرى را کاشت. وجود تعداد زیادى از گونه هاى درختچه اى و بوته اى فقط در این منطقه اعلام شده که تقریباً تمام آن از صحرا تا عربستان و جنوب پاکستان، گسترده و پراکنده هستند. و بعضى از گونه هایى که در نقاط مرطوب این منطقه یافت مىشوند، از انواع گیاهان گرمسیرى مى باشند.
پیشینه تاریخی شهرستان سرباز:
با توجه به انجام مطالعات بررسی وشناسایی درشهرستان، مربوط به محوطه های باستانی انگوری که قدمت آن به انتهای هزاره چهارم تا ابتدای هزاره سوم پیش ازمیلاد مسیح برمی گرددو در دوران ساسانیان یکی از مراکز مهم حکومتی بلوچستان بوده است. شواهد تاریخی از این شهرستان نشان می دهد که در دوران اسلامی نیز مورد توجه حکام محلی قرارگرفته است. در 400 سال اخیر یکی از مراکز حکم فرمائی خوانین بلوچستان بوده است. ازمعروفترین اسطوره های منطقه می توان به مهرک(میروک)که ازقدیمیترین داستانهای واقعی که کم کم تبدیل به اسطوره گردیده اشاره کرد.لازم بذکراست مدفن میروک درحال حاضردرروستای پیردان می باشد. درخصوص وجه تسمیه سربازدر کتاب فرهنگ جغرافیایی منطقه چنین آمده است :وجه تسمیه این مرکز[ سرباز] به دلیل نام قلعه قدیمی آن است که از ابتدا معروف به سرباز بوده است .دراین شهرستان در حال حاضر تعداد 201اثر تاریخی درفهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است وهمچنین درسفر دوم ریاست محترم جمهور وهیئت دولت تعداد7منطقه نمونه گردشگری و5 روستای هدف گردشگری مصوب گردید که نشان از اهمیت تاریخی وگردشگری این شهرستان دارد.
اقوام و آداب و رسوم در شهرستان سرباز:
در بلوچستان تمام افراد یکسان و برابرند و کسى را بر دیگرى رجحان و برترى نیست. از آداب و رسوم منطقه می توان به مراسم روز عید قرباناشاره کرد که به نماز،دید و بازدید اقوام رفته واز یکدیگر طلب بخشش می کنندو بعد از آن گوسفندها را ذبح نموده و بین فقرا تقسیم می نمودند. در عید فطر نیز درگذشته افراد محلی به منظور رویت هلال ماه شوال روی کوه های بلند یا پشت بام منازل خود رفته و بمحض دیدن ماه فردای آن روز عید فطر اعلام می کردند خود را به منظور انجام نماز فطر و انجام مراسم بعد از آن آماده می کردند. در ایام محرم ده روز اول محرم را روزه می گرفتند کسانیکه توانائی روزه در این مدت روز نداشتند سه روز از هشتم تا دهم را روزه می گرفتند. در پانزده روز اول ماه صفر نیزمعتقد بودند مرتکب خطا یا گناهی نشوند و از اعمال بد پرهیز نموده و کارهای خوب وخداپسند انجام دهند.
همچنین درگذشته درهنگام کاشت و برداشت برنج افراد محلی به جشن،شادی وسرودن شعرمحلی می پرداختند و در هنگام تولد نوزاد به مدت هفت شب باحلوای محلی شیرگی که ازشیره خرمادرست می شود از اطرافیان پذیرایی می کنند.درروزششم برای نوزادپسردوگوسفند وبرای نوزاددختریک گوسفندمی قربانی وبین اطرافیان تقسیم می کنندشبهای تولدرا بازمزمه اسماءمتبرو نام های فامیل به چوگان می پرداختند.
خوراک در شهرستان سرباز:
تعداد وعده های غذایی سه وعده است.وعده صبحانه که مردم شهرستان معمولا دراین وعده غذاهای سرخ کردنی را میل می کنند مانند سیب زمینی ،بادمجان....وعده بعدی ناهار است که به لهجه بلوچی سبارگ می گویند در این وعده عموما غذاهای برنجی را میل می کنند یعنی حتما بایددروعده ناهار برنج سرسفره هایشان باشد ودر وعده ی سوم که شام هست از غذاهای نونی وسرخ کردنی استفاده می کنند.
الف : انواع خوراک خرما
خرماى پاتى، خرماى خُنبى، خرماى هینزکى ،خرماى حَلَبى ،لَده،کَتُّک، هارگ، چانگال، شیرگ
ب: انواع نان
لواش، خمیر، سِیسِرک، پُرانى، هَلَکارى، دوتینّى، تیمّوش
ج: سایر خوراکی ها
برنجیا بت: برنج را معمولاً بصورت دمى درست مى کنند و آنرا با آبگوشت یا ماهى یا حبوبات مى خورند
انواع خورشت یا واداپ یا نارشت : که معمولاً از عدس - لوبیا - ماش - باقلا و ... تهیه مى شوند. همچنین نان را در داخل شیر ترید کرده مى خورند. آبگوشت نیز درست مى کنند.
تباهیگ : طرز درست کردن آن بدین صورت است که پس از ذبح گوسفند یا بز، گوشت آنرا به تکه هاى نسبتاً بزرگى تقسیم مىکنند و گوشت این تکهها را به صورت نازک در مى آورند سپس در لابه لاى این گوشتها انار و نمک سائیده شده مى مالند و در معرض خورشید قرار مى دهند تا خشک شوند. تباهیگ معمولاً غذاى بسیار خوشمزه اى است.
انواع ترشیجات : ترشى لیمو که در لهجه محلى به آن «حرّام» مىگویند و ترشى اَنبه که در لهجه محلى به آن «چتنى» مى گویند و سایر ترشیجات موجود.
جوشانده سبزیجات : در ماههاى اسفند و فروردین که هوا نسبتاً معتدل و در اثر بارندگى هاى فصلى زمین سبز شده است، انواع سبزیجات خودرو زیاد است، لذا این سبزیجات را به خانه آورده، آنها را با داس یا چاقو خرد مى کنند و پس از شستشو، آنها را در دیگ با مقدارى آب مى جوشانند آنگاه آب آنها را گرفته، با روغن و انار و ادویه سرخ کرده و با نان مى خورند.